Η δίαιτα θα αποτύχει...
Είναι προγραμματισμένο απ' το σώμα σου...
Η απάντηση έρχεται απο έναν αρχέγονο μηχανισμό, που είναι προγραμματισμένος στο σώμα μας απο την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος των σπηλαίων άρχισε να ανακαλύπτει μια πλήρη διατροφή. Το πρόβλημα είναι πως απο τότε το μυαλό εξελίχθηκε αλλά το σώμα δεν ακολούθησε.
Τι συνέβαινε τότε και τι συμβαίνει τώρα.
Ο άνθρωπος των σπηλαίων έτρωγε σπάνια και όταν έβρισκε τροφή, το πετύχαινε με πολύ μεγάλη προσπάθεια, αφού έπρεπε να κυνηγήσει διακινδυνεύοντας τη ζωή του. Την περίοδο που δεν τρεφόταν, ο μεταβολισμός λάμβανε το μήνυμα και έριχνε τους ρυθμούς του, ώστε να προσαρμοστεί το σώμα στην έλλειψη ενέργειας, με σκοπό πάντα την επιβίωση.
Αντίθετα την περίοδο που έβρισκε τροφή, το σώμα έπαιρνε την εντολή να αρχίσει να αποθηκεύει ενέργεια κυρίως με τη μορφή λίπους, ώστε να έχει αποθέματα για την έντονη φυσική δραστηριότητα που έπρεπε καθημερινά να καταβάλει, αλλά και για τις επόμενες περιόδους αφαγίας που πιθανών θα ακολουθούσαν. Αν δεν συνέβαινε όλο αυτό, ο άνθρωπος θα πέθαινε πολύ πιο εύκολα απο ασιτία και πιθανόν σήμερα να μην υπήρχαμε ως είδος. Αυτός ο μηχανισμός είναι και η αιτία που αντέξαμε ανά τους αιώνες σε πολέμους, κατοχές και σε μεγάλες χρονικές περιόδους έλλειψης τροφής.
Σήμερα, όμως, που υπάρχει αφθονία τροφής και που ανά πάσα στιγμή μπορείς να ανοίξεις το ψυγείο σου για να φας κάτι, το σώμα σου έχει την τάση να αποθηκεύει, γιατί αυτό ξέρει να κάνει όταν του περισσεύει ενέργεια. Αν εσύ αποφασίσεις να κάνεις δίαιτα, που είναι μια μορφή εκούσιας ασιτίας, το σώμα ξέρει πως πρέπει να ρίξει τον μεταβολισμό του ώστε να σε βοηθήσει να αντέξεις.
Επειδή το σώμα πάντα θα σε προειδοποιεί με το αίσθημα της πείνας πως η ενέργειά σου τελειώνει, εσύ θα γίνεις ευάλωτος στη θέα της τροφής και είναι πολύ πιθανό να «σπάσεις τη δίαιτα». Έτσι με την πρώτη ευκαιρία που θα φας λίγο παραπάνω, το σώμα σου θα σε οδηγήσει σε γρήγορη και άμεση αποθήκευση ενέργειας με τη μορφή λίπους.
Το δύσκολο είναι πως αρχίζεις να κατηγορείς τον ίδιο σου τον εαυτό και να αναπτύσσεις αισθήματα ενοχών και τύψεων. Σκέφτεσαι πως δεν είσαι δυνατός, πως είσαι λαίμαργος ή πως δεν προσπαθείς αρκετά. Προσπαθείς να ρίξεις ευθύνες στη δίαιτα που έχει π.χ. παραπάνω λιπαρά ή στον διαιτολόγο σου που ειναι πολύ ελαστικός μαζί σου και δεν σε πιέζει.
Με τα χρόνια πείθεσαι πως έχει «κολλήσει ο μεταβολισμός σου» και πως τίποτα πια δεν σε βοηθάει. Επομένως, είτε θα αποφασίσεις πως «έτσι θα είμαι μια ζωή και ας το πάρω απόφαση» ή κάποια στιγμή θα ξανατολμήσεις να ακολουθήσεις την επόμενη μαγική πιο αυστηρή δίαιτα! Το βέβαιο είναι πως όσο εσύ θα μειώνεις ολοένα την τροφή σου, τόσο ο οργανισμός σου θα μαθαίνει να επιβιώνει με τη λιγότερη τροφή που του δίνεις και θα προσαρμόζεται, χωρίς να νοιάζεται για το τίμημα της παχυσαρκίας που μπορεί να επιμένει. Βέβαια στην πορεία και όσο εσύ επιμένεις να κάνεις δίαιτες, σχεδόν πάντα εμφανίζονται προβλήματα υγείας, λόγω έλλειψης θρεπτικών στοιχείων (όπως οι θυρεοειδοπάθειες, αναιμίες, υπογονιμότητα, κ.ά).
Μια τελευταία σημαντική πληροφορία που θέλω να σου δώσω είναι πως το σώμα σου έχει ένα προκαθορισμένο εύρος (set point) βάρους που είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο, κυμαίνεται μεταξύ 5-10 κιλών, το ξέρει μόνο ο εγκέφαλός σου και είναι το βάρος εκείνο στο οποίο το σώμα σου νοιώθει ασφάλεια. Καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες, από το αν κάνεις άσκηση (σε αυτήν την περίπτωση μένει χαμηλό), από το τι διατροφικός τύπος είσαι αλλά και από το πόσες φορές έχεις υποβάλει σε δίαιτα το σώμα σου.
Φαίνεται λοιπόν πως όσες δίαιτες έχεις κάνει στη ζωή σου, τόσο το προκαθορισμένο εύρος βάρους αυξάνεται και το σώμα σου νιώθει ασφάλεια σε όλο και μεγαλύτερο βάρος. Άρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η τάση του οργανισμού σου να σε επαναφέρει σε υψηλότερο βάρος, καθώς νιώθει την ανασφάλεια πως θα τον ξανατιμωρήσεις με αφαγία!
Σου ακούγεται περίεργο; Το σώμα σου πολλές φορές λειτουργεί ανεξάρτητα απο το μυαλό σου.
Το ελπιδοφόρο είναι πως μπορείς μέχρι έναν βαθμό να διορθώσεις και να επαναφέρεις έναν ταλαιπωρημένο μεταβολισμό, και την απάντηση θα σου την δώσει το εγχειρίδιο λειτουργίας του σώματός σου, δηλαδή οι αρχές βιοχημείας που οφείλεις να σεβαστείς.
Στο επόμενο άρθρο μου θα γίνεις ένας μικρός γιατρός του εαυτού σου. Μέχρι τότε, να φροντίζεις τη διατροφή σου και το σώμα σου!
Της συναδέλφου Στέλλας Σαρηπαναγιώτου
